Περίληψη

Το θέατρο των Δελφών, στη ΒΔ γωνία του ιερού περιβόλου, είναι το μεγαλύτερο κτίριο του αρχαιολογικού χώρου. Κτίστηκε στις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ., με μια φάση ανακατασκευής από τον Ευμένη τον Β΄ της Περγάμου περί το 160 π.Χ. Είχε χωρητικότητα 4.500 θεατών. Την περίοδο του Νέρωνα, το 67 μ.Χ., απομακρύνθηκε το προσκήνιο και τοποθετήθηκε μία εξέδρα με ανάγλυφα που απεικόνιζαν επεισόδια από τη ζωή του Ηρακλή.

Περιγραφή

Το αρχαίο θέατρο των Δελφών ήταν ενσωματωμένο στο ιερό του Απόλλωνα, καταλαμβάνοντας τη ΒΔ γωνία του τεμένους. Είναι το μεγαλύτερο οικοδόμημα του χώρου. Για την κατασκευή του καταστράφηκε παρακείμενο κτίριο, πιθανόν θησαυρός. Το κοίλο, στα δυτικά, εδράζεται στο πρανές του λόφου, ενώ στα ανατολικά θεμελιώνεται πάνω σε ρέμα που οδηγούσε τα νερά της Κασσώτιδας πηγής κάτω από τον ναό του Απόλλωνα. 

Το θέατρο κατασκευάστηκε αρχικά κατά τον πρώιμο 2ο αιώνα π.Χ. Επιγραφή του 160/159 π.Χ. αναφέρεται σε εργασίες που έγιναν με έξοδα του βασιλιά της Περγάμου Ευμένη Β΄. Το σχέδιο έχει ιδιομορφίες, λόγω της θέσης εντός του τεμένους: δίνεται η εντύπωση ότι τα πλαϊνά τμήματα του κοίλου έχουν συμπιεστεί. Το οικοδομικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε είναι ο ντόπιος ασβεστόλιθος. Οι τρεις πρώτες σειρές των εδωλίων, το κρηπίδωμα όπου στηρίζεται η πρώτη σειρά και ένας στενός διάδρομος γύρω από την ορχήστρα έχουν κατασκευαστεί από υλικό που προέρχεται από τον παρακείμενο θησαυρό.  Η ορχήστρα είχε αρχικά σχήμα πλήρους κύκλου διαμέτρου 7 μ. και εφαπτόταν με το λογείο της σκηνής. Το ορθογώνιο κτίσμα της σκηνής, από το οποίο σώζεται μόνο η υποθεμελίωση, απέληγε σε δύο τοξωτά ανοίγματα, ενώ η πρόσβαση γίνονταν μέσω των παρόδων. Στους αναλημματικούς τοίχους των παρόδων βρέθηκε πλήθος απελευθερωτικών επιγραφών. 

Το κοίλο χωριζόταν οριζόντια σε δύο άνισες ζώνες με έναν οριζόντιο διάδρομο, το διάζωμα. Η κατώτερη ζώνη έχει 27 και η ανώτερη 8 βαθμίδες, όπου κατασκευάστηκαν τα λίθινα εδώλια. Έξι ακτινωτές κλίμακες χωρίζουν το κάτω τμήμα του κοίλου σε επτά κερκίδες, ενώ στο ανώτερο τμήμα υπάρχει διπλάσιος αριθμός κλιμάκων και κερκίδων. Η συνολική χωρητικότητα ήταν μεταξύ 4200 και 4500 θεατών. 

Με την ευκαιρία της επίσκεψης του Νέρωνα στην Ελλάδα το 67 μ.Χ., έγιναν διάφορες τροποποιήσεις. Η ορχήστρα πλακοστρώθηκε και πλαισιώθηκε από λίθινο θωράκιο. Το προσκήνιο αντικαταστάθηκε από ένα χαμηλό βάθρο, το pulpitum, η πρόσοψη του οποίου διακοσμήθηκε με ζωφόρο με ανάγλυφα που απεικονίζουν επεισόδια από τον μύθο του Ηρακλή. Περαιτέρω επιδιορθώσεις και μετατροπές έγιναν τον 2ο αι. μ.Χ. Το θέατρο εγκαταλείφθηκε όταν το ιερό άρχισε να παρακμάζει κατά την ύστερη αρχαιότητα. 

Το 1438, όταν επισκέφτηκε τους Δελφούς ο Κυριακός ο Αγκωνίτης, το θέατρο ήταν σκεπασμένο με χώματα και βράχια, αλλά ήταν εν μέρει ορατό. Αργότερα καλύφθηκε από τις οικίες του χωριού Καστρί. Μετά το 1910 αποκαταστάθηκε και εκεί τελέστηκαν παραστάσεις στα πλαίσια των Δελφικών Εορτών που διοργάνωσαν ο Ά.Σικελιανός και η γυναίκα του, Εύα Πάλμερ.