Η Κρήνη Κασταλία των αρχαϊκών χρόνων

Η ομώνυμη πηγή κατασκευάστηκε κατά μήκος του δρόμου που οδηγούσε από ανατολικά στο τέμενος του Απόλλωνα κατά τις αρχές του 6^ου αι. π.Χ. (600-590 π.Χ.). Παρείχε στο ιερό μαντείο νερό που ανάβλυζε από το βράχο της Υάμπειας και το οποίο χρησίμευε για τον εξαγνισμό του ιερατείου και των πιστών. Σύμφωνα με την παράδοση, πήρε το όνομά της από τον τοπικό ήρωα Καστάλιο ή από τη Νύμφη Κασταλία, την κόρη του ποτάμιου θεού Αχελώου.

Η Κασταλία πηγή των αρχαϊκών χρόνων μνημονεύθηκε από τον Ηρόδοτο, τον Πίνδαρο και άλλους ποιητές. Κατά τη μακραίωνη χρήση της υπέστη πολλές τροποποιήσεις, ενώ αναστηλώθηκε το 1959 από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο Ορλάνδο και ξανά το 1977 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Στη σημερινή της μορφή αποτελείται από μια ορθογώνια δεξαμενή που διαιρείται σε ένα κεντρικό και δύο πλευρικούς χώρους. Το νερό διοχετευόταν στο κεντρικό τμήμα της δεξαμενής μέσω λαξευμένου υδαταγωγού. Η πρόσοψη του κεντρικού θαλάμου ήταν διακοσμημένη με ημικίονες και χάλκινους λεοντόμορφους κρουνούς.