Ο Εθνικός Δρυμός Παρνασσού

Ο Παρνασσός είναι ένας από τους μεγαλύτερους ορεινούς όγκους της Στερεάς Ελλάδας και ένα από τα ψηλότερα ελληνικά βουνά. Εκτείνεται σε τρεις νομούς, Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας, όπου και το μεγαλύτερο μέρος του. Έχει υψόμετρο 2.547 μέτρα με ψηλότερη κορυφή τον Λιάκουρα. Στα βορειοδυτικά συνδέεται με τη Γκιώνα και στα νότια με την Κίρφη. Το όνομά του οφείλεται σε ομώνυμο ήρωα της ελληνικής μυθολογίας, γιο του Κλεόπομπου (ή του Ποσειδώνα) και της Κλεοδώρας, ο οποίος είχε κτίσει επάνω στο βουνό μια πόλη που καταστράφηκε από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα. Η ετυμολογική προέλευση του ονόματος, πάντως, είναι προελληνική και παραπέμπει στους Πελασγούς. 

Το βουνό οριοθετείται στα ανατολικά από την κοιλάδα του Βοιωτικού Κηφισού και στα Δυτικά από την κοιλάδα της Άμφισσας. Η γεωλογική ιδιαιτερότητα του Παρνασσού συνίσταται στα πλούσια κοιτάσματα βωξίτη, γεγονός που έχει οδηγήσει σε συστηματική εξόρυξη ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1930, με αποτέλεσμα την οικολογική φθορά μέρους του βουνού. Από την άλλη μεριά, η σημαντική βιοποικιλότητα, τόσο της χλωρίδας όσο και της πανίδας, οδήγησε τους αρμόδιους φορείς στη δημιουργία του Εθνικού Δρυμού Παρνασσού ήδη από το 1938, τη χρονιά δηλαδή που άρχισε και συστηματική εκμεταλλευση των κοιτασμάτων βωξίτη. Ο Δρυμός περιλαμβάνει έκταση 36.000 στρεμμάτων και εκτείνεται στην ορεινή περιοχή που οριοθετείται από τους Δελφούς, την Αράχωβα και την Αγόριανη. Μεταξύ των ενδημικών προστατευόμενων ειδών είναι η κεφαλληνιακή ελάτη και η παρνασσική παιώνια. Στην περιοχή του Δρυμού παρεπιδημούν επίσης αρπακτικά πτηνά, αλλά και λύκοι, αγριογούρουνα, κουνάβια, νυφίτσες κ.ά. 

Κοντά στην Αράχωβα υπάρχει χιονοδρομικό κέντρο από το 1976, με δύο πίστες, μια στη Φτερόλακκα και μια στα Κελλάρια.  

Μύθοι και θρύλοι του Παρνασσού

Ο Παρνασσός θεωρούνταν από τους αρχαίους ιερό βουνό, ίσως δεύτερο σε ιερότητα μετά τον Όλυμπο. Η μυθολογία θέλει τον Δευκαλίωνα και την Πύρρα να προσαράζουν με την “κιβωτό” τους στην κορυφή του κατά τη διάρκεια του κατακλυσμού. Ένας άλλος σχετικός μύθος αφηγείται ότι οι κάτοικοι της πόλης που είχε κτίσει ο ήρωας Παρνασσός ήταν οι μόνοι που σώθηκαν από τον κατακλυσμό, ακολουθώντας τα ουρλιαχτά των λύκων και ανεβαίνοντας σε μεγαλύτερο ύψος από αυτό των κατακλυσμιαίων υδάτων. Εκεί, ίδρυσαν μια πόλη την οποία ονόμασαν Λυκώρεια. Παραφθορά της θεωρείται η σημερινή ονομασία της υψηλότερης κορυφής του βουνού, της Λιάκουρας. 

Το βουνό συνδέθηκε από πολύ νωρίς με τον Απόλλωνα. Εδώ θεωρείται ότι ο Απόλλωνας γνώρισε τον Ορφέα και του χάρισε τη χρυσή λύρα και το χάρισμα να ημερεύει τα άγρια ζώα με τη φωνή και το τραγούδι του. Εδώ πάλι ο Απόλλωνας σκότωσε τον Πύθωνα, το φοβερό φίδι που φυλούσε το ιερό των χθόνιων θεοτήτων, και απέκτησε το χάρισμα της μαντικής, το οποίο μεταβίβασε στην ιέρειά του, την Πυθία. Το Κωρύκειο άντρο ήταν από τα πανάρχαια χρόνια τόπος λατρείας και συνδέθηκε με τον Πάνα και τις Μούσες (αν και κατ’ άλλη εκδοχή τόπος διαμονής των Μουσών ήταν ο Ελικώνας). 

Η σύνδεση του βουνού με τις Μούσες αποτέλεσε το έναυσμα για τη νεότερη “μυθοποίησή” του με το ποιητικό-καλλιτεχνικό ρεύμα του 19ου αιώνα που ονομάστηκε “Παρνασσισμός”. Η κίνηση του Παρνασσισμού εδραιώθηκε στη Γαλλία κατά τη δεκαετία 1866-1876 και αποτέλεσε μια αντίδραση στον ρομαντισμό, με επαναφορά στοιχείων κλασικισμού και εμμονή στο δόγμα “Η τέχνη για την τέχνη” που πρώτος διατύπωσε ο Θεόφιλος Γκωτιέ (Theophile Gautier). Το περιοδικό “Σύγχρονος Παρνασσός” που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1866 από τους Κατούλ Μεντές (Catul Mendes) και Ξαβιέ Ρικάρ (Xavier Ricard) περιείχε άμεσες αναφορές στο ορος Παρνασσός και τη μυθολογική του υπόσταση ως κατοικία των Μουσών. Οι παρνασσιστές, που δεν ξεπέρασαν σε αριθμό τους είκοσι ποιητές, άσκησαν αρκετά μεγάλη επίδραση στην πνευματική ζωή του Παρισιού, κυρίως με την εμμονή τους στη λεξιλογική και μετρική τελειότητα. Ο παρνασσισμός επηρέασε αρκετούς Γάλλους ποιητές, όπως τον Μπωντλέρ (Charles Baudelaire), αλλά άσκησε επίδραση και στην ελληνική ποίηση, κυρίως στον Παλαμά και τον Γρυπάρη. 

Το όνομα του βουνού (Mont Parnasse) δόθηκε επισης και σε μια συνοικία του Παρισιού στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα, στην οποία συνέρρεαν καλλιτέχνες και ποιητές, οι οποίοι απήγγειλλαν δημόσια τα ποιήματά τους. Το Montparnasse είναι σήμερα μια από τις πιο ονομαστές συνοικίες της Πόλης του Φωτός και στο νεκροταφείο του είναι θαμμένοι πολλοί σημαντικοί άνθρωποι της τέχνης και του πνεύματος.